Młody teatr, podobnie jak projekty i działania alternatyw­ne, wyrósł z szerokiego nurtu krytyki kultury współczesnej, któ­ra osiągnęła szczególne nasilenie w latach sześćdziesiątych — dekadzie ruchów kontestacyjnych. Kultura alternatywna, bę­dąca kontynuacją i zarazem efektem doświadczeń społecznych tych ruchów, stanowiła jedno z najważniejszych źródeł inspi­racji teatru. Jednakże teatr ten, przejmując główne wątki kry­tyki, nie utożsamiał się całkowicie z ideologią społeczności alternatywnych. Ciążyły ku niej jedynie nieliczne zespoły, po­rzucające teatr na rzecz działalności, z braku lepszej nazwy, określanej jako „parateatralna”.  Przedstawienie głównych założeń kultury alternatywnej i jej realizacji w Polsce jest więc niezbęd­nym tłem dla analizy zjawiska, jakim był studencki i młody teatr lat siedemdziesiątych. Dopiero na tym tle wyraźna staje się jego ideowa bliskość, a zarazem odrębność wobec poszukiwań możliwości naprawy świata prowadzonych przez różne, głów­nie artystyczne, grupy alternatywne.

Określenia: „społeczności alternatywne”, „kultura alter­natywna” lub „alternatywny styl życia”, pojawiły się w okre­sie burzliwego rozwoju kontrkultury. Świadomość konieczności zmiany świata przez odbudowę samego siebie i najbliższego otoczenia była stale obecna w manifestacjach ideologicznych młodzieży lat sześćdziesiątych we wszystkich niemal krajach. To właśnie różniło je od manifestacji innych ruchów rewolu­cyjnych dążących przede wszystkim do przemian makrostruk- turalnych, zniesienia dotychczasowych układów władzy itp. Ruch „nowej lewicy”, nawet w okresie największego politycz­nego rozpędu i wiary w możliwość głębszych reform ustrojo­wych, realizował hasło zmiany własnej codzienności już teraz, wewnątrz zanegowanego systemu. Hasło to stawało się coraz bardziej popularne w miarę załamywania się ruchu, gdy było już oczywiste, że jako ruch polityczny poniósł on klęskę.

W tym właśnie czasie narastała fala pomysłów „alternatywnych”. Przejście od kontrkultury do społeczeństwa alternatywnego nie oznaczało jednak zmiany zasadniczych idei i głównych war­tości ruchu, lecz przesunięcie akcentów — od wyrażania sprze­ciwu i atakowania przeciwnika bulwersującymi manifestacjami zewnętrznymi, do realizowania własnych pomysłów, wła­snych stylów życia, już teraz, obok istniejącego systemu czy też wewnątrz niego. To przejście od destrukcji do pozytywnego działania było wyrazem nadziei, iż alternatywne organizacje wciskając się we wszystkie „szczeliny” panującej organizacji życia społecz­nego doprowadzą do rozsadzenia całego systemu.

Zmiana dokona się nie przez rewolucję ani też w drodze reformy, lecz przez „dyssolucję”, rozpad od wewnątrz, wykruszanie się sta­rych instytucji pod wpływem wielu drobnych działań następu­jących w długim czasie. Ilustracją tych poglądów może być wypowiedź N. Sundersa, twórcy centrum informacji Społe­czeństwa Alternatywnego w Anglii, działającego od roku 1969 do końca lat siedemdziesiątych: „Byłbym źle zrozumiany, gdyby ktoś sądził, że walczę o «alternatywny styl życia» lub próbuję przekonać «ludzi sztywnych», by porzucili swoje obyczaje i przejęli w to miejsce styl życia «hip». Naprawa odnosi się do mnie i to pozwala mi mówić o mojej własnej filozofii życiowej. […] Nie wierzę jednak, że ludzie mogą być przekonani o zmia­nie samych siebie, zmianie, która byłaby istotnie głęboka nie będąc jednocześnie wspólną przemianą, obejmującą także in­nych, bliskich ludzi.”

Podobne poglądy występowały już wcześniej, charakteryzu­je je wypowiedź jednego z bohaterów kontestacji G. D. Harrisa: „Wspólnota jest realizacją polityczności we własnym życiu, wzrost tego rodzaju polityczności generuje cały szereg proce­sów społecznych, które się z istnieniem wspólnoty wiążą. Gdy społeczność zostaje zorganizowana, procesy te zostają urucho­mione, a rozwój społeczności staje się alternatywą dla pań­stwa.” Społeczności alternatywne powstające w latach siedemdzie­siątych mieściły się w pewnych ramach światopoglądowych, dostatecznie wyraźnie zakreślonych, by ich uczestnicy mogli się wzajemnie rozpoznać. „Ramy” te tworzy zespół następu­jących przekonań:Świadomość przynależności do wspólnoty ponadnaro­dowej ustanowionej przez sam fakt bycia mieszkańcem Ziemi. Stąd bezwzględny pacyfizm i raczej małe zainteresowanie problematyką narodowościową.

Poczucie jedności ze światem przyrody, zmieniające pod­stawowe relacje między ludźmi i naturą. Zamiast opanowywania, ujarzmiania przyrody uznanego za triumf człowieka nad ma­terią, podejmuje się próbę podporządkowania się jej rytmom.Rewaloryzacja poznania pozaracjonalnego, co nie ozna­cza, iż rozum jako narzędzie został całkowicie odrzucony. Jed­nak intuicję i doświadczenie pozazmysłowe uznano za narzędzia równorzędne. Skłonności do kontemplacji i mistycyzmu są w spo­łecznościach alternatywnych wyraźnie obecne. Zakwestionowanie posiadania jako wartości, pojęte sze­rzej i inaczej niż postulat zniesienia własności prywatnej. Jest to sprzeciw wobec reifikacji, określania się przez rzeczy, podporządkowania obowiązującym standardom konsumpcyj­nym, wobec seryjności, anonimowości świata przedmiotów. Stąd próba rekonstrukcji najbliższego otoczenia lub często programowe ubóstwo.

Zanegowanym wartościom posiadania i konsumpcji rzeczy przeciwstawia się wartości egzystencjalne. Taką naczelną war­tością jest rozwój własnych możliwości twórczych. Owa kreatyw­ność obejmować powinna nie tylko obszar kultury, lecz wszyst­kie dziedziny życia. Polem kreacji są także kontakty między ludźmi. Samorealizacja jest możliwa jedynie w obrębie wspólno­ty. Jej warunkiem koniecznym jest więc odzyskanie utraconych więzi społecznych. Jednak powrót do form współżycia, które zaspokajały w przeszłości potrzebę integracji, jak również ulepszanie form aktualnych, nie zawsze prowadzi do tego celu. Stąd eksperymenty w zakresie stylu życia, zakwestionowanie pod­stawowych ról społecznych: rodziców, dzieci, współmałżonków, kobiety, mężczyzny. Doświadczenie siebie samego w związku z innymi oraz poszukiwanie nowych wzorów zachowania i ekspresji rozszerzających pole kontaktów między ludźmi sta­nowi jeden z najważniejszych elementów samoświadomości tego ruchu.

Wymienione treści światopoglądowe są wzajemnie powiąza­ne, stanowią całośc, w której obrębie tworzyły się programy artystyczne i społeczne kultury alternatywnej. Jedne grupy koncentrowały czynności codzienne wokół kreacji artystycznej, inne uprawiały ziemię poszukując bezpośredniego kontaktu z naturą, inne jeszcze probowały odkrywać nowe wymiary rzeczywistości w medytacji lub za pomocą narkotyków. Mimo tych różnic stylów życia ich cechą charakterystyczną było to, że nie wykraczały ani w swych działaniach praktycznych, ani przekazach werbalnych poza krąg przekonań i wartości zaryso­wanych powyżej. Przedstawiam tu przede wszystkim te elemen­ty kultury alternatywnej i te rodzaje grup alternatywnych, któ­re wywarły istotny wpływ na poglądy twórców młodego teatru.

Relacje twórca—społeczeństwo zapośredniczone przez kul­turę analizuje się zwykle biorąc za punkt wyjścia „powin­ności” twórcy wobec społeczeństwa, narodu, ludzkości, jego „dziejową misję” rozumianą tak lub inaczej, zależnie od sy­tuacji historycznej i politycznej. Albo przeciwnie — badając warunki zewnętrzne twórczości, ustalając, co społeczeństwo „powinno zapewnić twórcom, aby mogli rozwijać się najpeł­niej. W rozważaniach takich zawarte jest rozumienie twórczości jako aktywności wyjątkowej, zarezerwowanej dla ludzi wybit­nych, obdarzonych specjalnymi zdolnościami — artystów, uczonych, wynalazców. Jest to sposób traktowania twórczości występujący najczęściej, zarówno w badaniach nad kulturą, jak i w myśleniu potocznym.

Zupełnie inną rolę twórcom w życiu społeczeństwa, a twór­czości w życiu pojedynczych ludzi, wyznaczają koncepcje i pró­by realizacji kultury alternatywnej. Kultura ta dostarcza wielu przykładów realizacji życia twórczego. Przeciwstawia się pod­porządkowaniu jednostki zarówno rygorom narzucanym przez akceptację zasady produktywności, efektywności, jak i złud­nym urokom wartości konsumpcyjnych. Koncepcje te, upo­wszechniane przez ruchy młodzieżowe lat sześćdziesiątych, nie są przecież niczym nowym, powracają ciągle w różnych sfor­mułowaniach w filozofii człowieka, w myśli społecznej XIX i XX wieku, uzyskują pełny kształt w filozofii Marksa i jego kontynuatorów. Jednak pojęcie „życia twórczego” i „twór­czości wewnątrz kultury alternatywnej ma nieco inne, szer­sze znaczenie.