Ten ludowy taniec ziemi krakowskiej ma swoje odmiany lokalne, których nazwy wywodzą się albo od ruchów tanecznych (mijany, ścigany, dreptany, przebiegany), albo od nazw miejscowości (szopieniak, wieliczak). Typowymi cechami krakowiaka są szybkie tempo, metrum | i częste synkopy. Charakterystyczna formuła rytmiczna,ulega w stylizacjach modyfikacjom na skutek rozdrobnienia wartości ryt­micznych, co prowadzi do stosowania figuracji. Krakowiaki posiadają budowę okresową z jasnym rozczłonkowaniem na części ABA. Szerzej rozbudowane utwory tego rodzaju wykazują konstrukcję opartą na sze­regowaniu poszczególnych części bądź rozwijaniu materiału podstawo­wego. Stylizacje krakowiaka spotykamy w twórczości J. Zarębskiego, R. Statljowskiego, I. J. Paderewskiego, K. Szymanowskiego.

Występuje w ramach większych cykli tanecznych pod ogólnym tytułem tańce węgierskie (np. u J. Brahmsa).Czardasz składa się z dwóch części: lassu lub lassan — wolnej, będącej wstępem o znamionach improwizacyjnych, z kapryśnymi zmianami tem­pa, i friska — szybkiej, będącej właściwym tańcem. Metrum £, charaktery­styczny rytm.Czardasza cechują; przyspieszenia, gradacje dynamiczne, rytmy punktowane, synkopy.W prostych stylizacjach ma miejsce szeregowanie odcinków, w styliza­cjach o wyższych ambicjach artystycznych istnieje większy związek mię­dzy częściami (np. II Rapsodia węgierska F. Liszta). Na ogół stosowana jest budowa okresowa, ale zauważyć można także tendencje do ewo­lucyjnego kształtowania.

Pochodzenie walca nie jest dokładnie zbadane. Francuzi szukali źródeł w skocznym renesansowym tańcu — volcie. Niemcy wskazywali na wol­nego landlera, popularnego na początku XIX w. do czasu, kiedy wyparł go walc. W XIX w. rozwijały się równocześnie dwa rodzaje walca: towa­rzyski (rozrywkowy) i artystyczny (koncertowy). Typ pierwszy reprezentuje twórczość J. Lannera Qego walce są jeszcze w wolnym tempie) oraz Jo- hanna i Jóhanna (syna) Straussów (których walce stają się coraz żywsze).Wiedeński walc towarzyski jest utrzymany w szybkim tempie i metrum % a konstruowany na zasadzie szeregowania odcinków (drobniejszych wal­ców) o budowie okresowej. Bywa poprzedzony powolnym wstępem i za­kończony kodą, wykorzystującą zwykle materiał melodyczny poprzednich części

Walc stylizowany wykorzystuje podstawowy rytm prototypu tanecznego, ale widać tu dużą różnorodność temp — od lento do vivace. Zanika w nim również szeregowanie na rzecz budowy dwu-, trzy- i wieloczę- ściowej. Czasami opiera się na mniej lub bardziej zmodyfikowanej formie trzyczęściowej typu ABA lub nawiązuje do układu rondowego. W romantyzmie wykształciły się dwa typy walca:   valse brillant — szeroko rozbudowany z elementami wirtuozowskimi (F. Chopin, J. Zarębski, F. Liszt),   valse triste — melancholijno-Iiryczny (F. Chopin, P. Czajkowski).U Liszta widać też wpływ poematu symfonicznego w walcu Mefisto, gdzie przebieg formy wyznacza podłoże programowe. M. Ravel nato­miast nazwał swój La val$e poematem choreograficznym.