RONDO XX WIEKU
W swych założeniach konstrukcyjnych ulega uproszczeniu, często przypominając budowę ronda starofrancuskiego. Przede wszystkim znikają przejawy pracy tematycznej, stąd powrót do określenia refren zamiast temat. Refren ma najczęściej małe rozmiary i opiera się na powtarzaniu fraz. Częste są tendencje do nadawania utworowi charakteru motorycz- nego (np. IV cz. Suity na orkiestrę smyczkową M. Spisaka). Formy polifoniczne pojawiają się w utworach wielogłosowych, w których partie poszczególnych głosów są samodzielne. Formy te opierają się na środkach polifonicznych i harmonicznych typowych dla danego okresu historycznego.
FORMY POLIFONICZNE
Ze względu na rodzaj użytych środków kontrapunktycznych formy te dzielimy na:Ścisłe, czyli imitacyjne — imitacja stanowi podstawę ich konstrukcji. Należą tu: kanon, fuga, fughetta, ricercar,canzona. Swobodne — nie związane ze specjalnym rodzajem środków kontrapunktycznych; stosowane są tu rozmaite środki, których różnorodność nie godzi w polifoniczną strukturę; imitacja może się pojawiać lokalnie. Należą tu: preludium polifoniczne, przygrywka chorałowa, toccata polifoniczna, fantazja polifoniczna, capriccio,inwencja. Podstawę ścisłych form polifonicznych i ich konstrukcji stanowi wierna imitacja.Imitacja (naśladowanie) — to powtórzenie fragmentu lub całości melody- czno-rytmicznej jednego głosu w innym głosie kompozycji, z tym że głos naśladowany kontynuuje swoją linię melodyczną tworząc do głosu naśladującego kontrapunkt — głos towarzyszący.
ŚCISŁE FORMY POLIFONICZNE
W fudze imitowany głos otrzymuje nazwę temat, głos imitujący — odpowiedź. Ze względu na interwał, w jakim imitacje występują wyróżniamy imitacje w: prymie, sekundzie górnej lub dolnej, tercji górnej lub dolnej, itd.Ze względu na kierunek interwałów rozróżniamy imitacje w ruchu: prostym — kierunek interwałów w głosie imitującym temat jest taki sam jak w temacie (pierwowzorze), choć niekoniecznie musi on dokładnie powtarzać interwały pierwowzoru, przeciwnym, odwróconym, czyli w tzw. inwersji — kierunek interwałów w imitowanym temacie jest przeciwny względem pierwowzoru, wstecznym, czyli w tzw. raku — imitacja taka polega na realizacji tematu od końca.Ze względu na zmiany rytmiczne wyróżniamy imitacje polegające na operowaniu wielokrotnie większymi lub mniejszymi wartościami rytmicznymi niż w temacie: temat w pomniejszeniu, czyli w tzw. dyminucji, temat w powiększeniu, czyli w tzw. augmentacji.