NA PRZESTRZENI WIEKÓW
Na przestrzeni wieków układy cykliczne reprezentują bardzo bogaty materiał — znajdujemy w nich niemal wszystkie rodzaje utworów instrumentalnych. Wyróżniamy następujące formy cykliczne: suita — dla której punktem wyjścia była muzyka taneczna (sprzyjający okres — barok), sonata — dla której typowe są zróżnicowania agogiczne (sprzyjający okres to klasycyzm; odtąd sonata związana jest z tzw. formą sonatową); sonata może być komponowana na różne obsady (solową, kameralną, symfoniczną), decydujące o jej specyficznych właściwościach, divertimento, serenada, kasacja — na ukształtowanie ma wpływ użytkowy charakter i pogodny wyraz, koncert — o właściwościach budowy decyduje specjalny rodzaj techniki, polegający na współzawodniczeniu jednego lub kilku instrumentów solowych z orkiestrą.Te rodzaje form cyklicznych występują albo w postaci czystej, albo mieszanej.
SUITA
Jest najstarszą formą cykliczną. Termin suitę w języku francuskim oznacza „następstwo”; stosowane są też inne nazwy: partita, ordre. Zalążkiem suity było zestawienie dwóch tańców różniących się pod względem cech metrorytmicznych i agogicznych. Pierwszy taniec miał zwykle powolne tempo i takt parzysty, drugi — tempo szybkie i takt nieparzysty. Tańce te nosiły różne nazwy w zależności od kraju, np. chodzony-go- niony (Polska), pawana-gagliarda (Hiszpania), passamezzo-saltarello (Włochy). Okresem najbujniejszego rozkwitu suity był barok. Około II połowy XVII w. utrwalił się schemat suity i objął cztery tańce główne: allemande-courante-sarabanda-gigue.
SUITA BAROKOWA
Szkielet ten mógł być rozszerzany o intermezza taneczne (parzyste i nieparzyste), intermezza nietaneczne, specjalne części wstępne i końcowe. W okresie klasycyzmu w miejsce suity barokowej pojawiły się divertimento i serenada (-»rozdz. „Serenada, divertimento, kasacja”, s. 131). W XIX w. suita odrodziła się, ale w odmiennym kształcie. Suita barokowa odzwierciedla typowe dla tego okresu procesy rozwojowe, objawiające się we wzajemnym oddziaływaniu i przenikaniu form (np. sonata, wariacje, koncert).W rozwoju suity zauważalne były dwie tendencje: dążenie do stabilizacji układu, rozluźnienie względnie swoboda w traktowaniu formy.Różnorodność i bogactwo twórczości suitowej utrudniają uporządkowanie materiału.