SYMFONIA KLASYCZNA
Zbudowana była z trzech części: I — szybka, II — wolna, III — szybka. Ok. połowy XVIII w. odłączyła się od opery i stała się samodzielnym utworem orkiestrowym. Do dalszego rozwoju symfonii przyczynili się kompozytorzy szkoły mannheimskiej, której rozkwit przypada na pięćdziesiąte i sześćdziesiąte lata XVII w. Ostateczna krystalizacja formy symfonii dokonała się w twórczości klasyków wiedeńskich.Orkiestra klasyczna obejmowała: kwintet smyczkowy oraz 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety, 2 fagoty, 2 rogi, 2 trąbki, parę kotłów. Skład ten ulegał modyfikacjom przez powiększenie liczby waltornii do czterech, wprowadzenie puzonów, kontrafagotu, wielkiego bębna, trójkąta .Na początku symfonii występuje bardzo często powolny wstęp. Pierwszy ustęp, szybki, utrzymany jest w formie sonatowej, drugi, wolny, wykazuje
SPECJALNY RODZAJ
Specjalny rodzaj finału stworzył L. van Beethoven w IX Symfonii wprowadzając głosy wokalne. Zasób środków wykonawczych, jaki daje orkiestra, sprawia, że forma kształtuje się w specyficzny sposób. Symfonia odznacza się znaczącymi kontrastami wewnętrznymi, nawet w obrębie jednej części. Poszczególne współczynniki, zwłaszcza formy sonatowej, rozrastają się do pokaźnych rozmiarów. Szczególnie temat staje się tworem wielokształtnym — poli- morficznym, nieraz o budowie fazowej, czasami zaś obserwujemy jego stopniowe narastanie. W przetworzeniu, dzięki najrozmaitszym kombinacjom instrumentacyjnym, możliwe jest operowanie drobnymi motywami, jednoczesne zestawianie odcinków, które w ekspozycji występowały sukcesywnie lub jako samodzielne współczynniki.
NAŁOŻENIE MOTYWÓW
Zachodzi np. nałożenie motywów tematu na linię melodyczną zaczerpniętą z łącznika, materiał tematu może być powiązany z materiałem epilogu itp. Te zabiegi prowadzą do indywidualizacji instrumentów i ich grup oraz do tworzenia się nowych wartości wyrazowych nawet przy wykorzystaniu tego samego materiału tematycznego. Repryza zwykle rozpoczyna się tutti. Wzorem dla planu instrumentacyjne- go staje się zwykle ekspozycja, choć nie zawsze tak bywa. Koda w symfonii rozrasta się do pokaźnych rozmiarów, stając się niejednokrotnie drugim przetworzeniem (np. w III Symfonii Beethovena). Cechą symfonii klasycznej jest pogodne zakończenie (np. V i IX Symfonia Beethovena). Bardzo wcześnie też wystąpiły w niej przejawy programowości (np. Haydna symfonie: Le matin, Le midi, Le soir\ Beethovena VI Symfonia „Pastoralna”, finał IX Symfonii).