W IMPRESJONIZMIE
W impresjonizmie poematy stają się nastrojowymi obrazami. W latach dwudziestych XX w. pojawiają się poematy nawiązujące do zdobyczy technicznych czy sportu (np. Pacific 231 czy Rugby Honeggera). Poemat symfoniczny jest specjalnym gatunkiem muzycznym, który nie ma jednego, ściśle określonego schematu formalnego, lecz każdorazowo dostosowuje dobór środków i sposób dysponowania nimi do zamierzonej treści, programu pozamuzycznego. Budowa zatem zależna jest od treści. Kompozytorzy wykorzystują znane dotąd układy formalne, ale rozwijają je inaczej. Poemat symfoniczny jest najczęściej utworem jednoustępowym, oczywiście z możliwością wewnętrznego rozczłonkowania. Spotykane są też poematy nawiązujące do formy cyklicznej. Forma poematu odznacza się dużą zwartością, która wynika z maksymalnego wykorzystania materiału tematycznego.
TECHNIKA PRZETWORZENIOWA
Technika przetworzeniowa zbliża się tu do techniki motywów przewodnich. Poemat symfoniczny rozwija się równolegle do dramatu muzycznego, obie formy wzajemnie na siebie wpływają, tak że niektóre ustępy instrumentalne dramatu są jakby zamkniętymi w sobie poematami symfonicznymi. Oto przykładowe ukształtowania formalne wybranych poematów: forma sonatowa — Co słychać w górach i Preludia F. Liszta, Don Juan R. Straussa, rondo — Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała R. Straussa, forma wariacyjna — Don Kichot R. Straussa, fuga — Prometeusz F. Liszta (wpleciona została w większą formę), Tako rzecze Zarathustra R. Straussa, ujęcie cykliczne — Odwieczne pieśni M. Karłowicza, Moja ojczyznaSmetany (cykl 6 poematów).