RODZAJE GŁOSÓW WOKALNYCH
Przyjęty dziś podział głosów zaczął się kształtować dopiero od II potowy XV w. Szczególny zaś rozwój wokalistyki przypada na XVII i XVIII w. i wiąże się z rozkwitem opery. W średniowieczu wykorzystywano głównie głosy męskie i chłopięce (żeńskie w ograniczonym stopniu dopiero w renesansie). Nazwy głosów w średniowiecznej muzyce wielogłosowej określały ich znaczenie w konstrukcji utworu i odnosiły się także do głosów instrumentalnych. Świadczą o tym takie terminy w odniesieniu do organum (->- rozdz. „Organum”, s. 155-156), jak vox principalis (głos zasadniczy z melodią chorałową), vox organalis (rodzaj kontrapunktu). W układzie trzy- głosowym (typowym dla muzyki XIII i XIV w.) głosy nazywano: tenor (od łacińskiego tenere — „trzymać”), kontratenor (czyli głos „przeciw tenorowi”), triplum lub motetus — głos trzeci, ozdabiający dwa podstawowe . W średniowieczu najczęściej posługiwano się falsetem.
PROCES WOKALIZACJI
W renesansie zapoczątkowano proces wokalizacji wszystkich głosów; wyodrębniają się dwa rodzaje kontratenoru — altus (wyższy głos męski) i bassus (niższy głos męski). Z biegiem czasu pozostają tylko te nazwy. Głos najwyższy określano jako cantus lub superius. Czynnikiem decydującym o powstaniu układu czterogłosowego: sopran-alt-tenor-bas, było okrzepnięcie nowego systemu kontrapunktycznego, w którym bas zaczął pełnić funkcję podstawy harmonicznej. Eliminacja tenorowego cantus firmus również odegrała znaczącą rolę, w rezultacie nazwa „tenor* pozostała na oznaczenie głosu wyższego od basu. Renesans zmienia głosy falsetowe na piersiowe.
NOWY TYP ŚPIEWAKÓW
Pojawia się nowy typ śpiewaków — kastraci, którzy dysponowali bardzo rozległą skalą, większą siłą głosu i piękniejszą barwą niż naturalni śpiewacy. Ich udział w muzyce wokalnej skomplikował proces ewolucyjny czterech podstawowych głosów. Dopiero ich eliminacja przyczyniła się do skrystalizowania zespołu środków wykonawczych w muzyce wokalnej.Termin „kontralt” ma dwa znaczenia: niski głos altowy lub męski głos o skali altu ewentualnie mezzosopranu.Ze względu na szczególną predylekcję interpretacyjno-wykonawczą wyróżnia się: soprany: liryczne, dramatyczne, koloraturowe, tenory: liryczne, dramatyczne, bohaterskie, basso profondo (pogłębiony) — bas o bardzo ciemnym i niskim rejestrze, basso buffo (komiczny) — wykorzystywany m.in. do interpretacji postaci komicznych.