SZTUCZNY PODZIAŁ
Podział ten jest sztuczny, spowodowany alienacją pracy i uprzedmiotowieniem sztuki, nie wynika zaś z istoty obydwu rodzajów aktywności ludzkiej. Podział ten prowadzi do innego, równie niebezpiecznego dla kultury i osobowości podziału — na czas pracy utożsamiany ze sferą konieczności, przymusu i czas wolny. „W okresie, gdy podstawowe potrzeby życiowe są zaspokajane przez sztucznie wypracowaną maszynę komercjalnej produkcji, kultura jest traktowana jako produkt i aktywność czasu wolnego. Rezultatem tego jest oczywiście zubożenie i nieautentyczność, zakłamanie kultury , i osłabienie sztuki […]. Kultura, jeśli ma być rzeczą prawdziwą, musi być efektem tego, co robimy aktualnie, by żyć, nie czymś dodawanym do życia, jak kostka cukru.” Pogląd ten wyraża w innej formie często cytowane inne jeszcze zdanie E. Gilla: „Artysta nie jest specjalnym rodzajem człowieka, lecz każdy człowiek jest specjalnym rodzajem artysty.”
SYTUACJA SZTUKI
Rozważania nad sytuacją sztuki podejmowane z pozycji ideowych społeczności alternatywnych prowadzą do stwierdzenia, iż autentyczna twórczość jest możliwa jedynie w warunkach zmiany kultury jako całości, a nie jedynie kwestionowania jakichś jej elementów. Funkcjonujące bowiem w tej kulturze symbole, idee, obrazy świata, słowem, cały zespół jej przedstawień nie odpowiada na najważniejsze dla człowieka pytania, dając zarazem na wszystko gotową, pozorną odpowiedź. Sztuka zaś zostaje wchłonięta, wciągnięta w mechanizm budowania i utrwalania świata pozorów. Trzeba więc odejść od sztuki ku tworzeniu narzędzi pozwalających na odczytanie prawd najprostszych, ukrytych poza zasłonami fałszywych języków. I w tych prawdach odnaleźć zagubiony sens, podstawę życia twórczego, realizującego pełnię ludzkich możliwości.
KULTURA ALTERNATYWNA W POLSCE
Podobnie jak w innych krajach, w Polsce grupy reprezentujące opisany wyżej styl myślenia i działania pojawiają się na początku lat siedemdziesiątych. Panorama form kultury alternatywnej jest jednak w porównaniu z przedstawionym wyżej rejestrem alternatywnych społeczności dość uboga. Przyczyną tego faktu są nie tylko warunki ekonomiczne i polityczne ograniczające możliwość rozwoju wielu rodzajów działalności zbiorowej, lecz także głęboko zakorzenione w naszym społeczeństwie tradycje obyczajowe i religijne, wzory zachowania związane z podstawowymi rolami społecznymi, sympatie i fobie. Nie rozwinął się w Polsce ruch komun, nie powstały ruchy obyczajowe tak popularne na Zachodzie, na przykład ruch wyzwolenia kobiet i ruch walczący o prawa mniejszości seksualnych. Nie zyskał popularności — ze zrozumiałych względów — ruch alternatywnej technologii.
ZE WZGLĘDÓW POLITYCZNYCH
Nie pojawiły się także, nie tylko ze względów politycznych, grupy ultralewicowe. Bardzo słabo dał znać o sobie alternatywny ruch ekologiczny. (Ostatnie wydarzenia doprowadziły do pewnego ożywienia w tym zakresie.) Powody są zarówno ekonomiczne, jak i kulturowe. Trudno zakładać komuny w sytuacji braku mieszkań i zaostrzonych przepisów uniemożliwiających wielu grupom osiedlanie się na wsi, trudno również entuzjazmować się alternatywną technologią w warunkach technicznego zacofania.Społeczność młodych psychoterapeutów, która w połowie lat siedemdziesiątych przekształciła się w ruch społeczny o dość szerokim zasięgu, stawiający sobie cele wykraczające poza krąg spraw związanych z wykonywaniem zawodu (poszukiwanie i upowszechnianie alternatywnych wzorów zachowania, zakwestionowanie kultury traktowanej jako narzędzie represji itp.).